İÇSEL MOTİVASYON KURAMI

Öğrenme ve motivasyon süreçlerinde bireyin içsel dürtülerinin ve tatmin duygularının rolünü vurgular. Bu kuram, bireylerin bir etkinlik veya görevle ilgilenme ve bunu yapma isteklerinin, dışsal ödüller veya baskılardan bağımsız olarak, içsel tatmin ve kişisel zevkle ilişkili olduğunu savunur. İçsel motivasyon, insanların bir şeyleri öğrenme veya başarma arzusunun dışsal ödüllerden ziyade, öğrenme sürecinin kendisinden gelen bir tatmin duygusuyla beslenmesini ifade eder.

Bu kuram, özellikle yapılandırmacı (constructivist) yaklaşım ve öz-düzenleme gibi öğretim yaklaşımlarında önemli bir yer tutar. İçsel motivasyon, bireylerin kendi öğrenme süreçlerinde daha aktif ve bağımsız olmalarını teşvik eder.

İçsel Motivasyonun Temel Özellikleri:

1. Kendi İlgisi ve Merakı: İçsel motivasyon, bireylerin bir etkinliği sadece ilgi duydukları veya keyif aldıkları için yapmalarını sağlar. Örneğin, bir öğrenci yeni bir konu hakkında bilgi edinmeyi, sadece merakından ve öğrenme sürecinden zevk alarak yapar.
2. Kişisel Tatmin: İçsel motivasyonla gerçekleştirilen aktiviteler, bireye kişisel tatmin sağlar. Bu, dışsal ödüllerle (para, ödüller vb.) ilgisi olmayan, ancak faaliyetlerin kendisinde bulunan anlam ve değer ile beslenen bir motivasyondur. Örneğin, bir kişi müzik çalmaktan zevk alıyorsa, bunu yalnızca eğlence için yapar, dışsal ödülleri düşünmeden.
3. Bağımsızlık ve Otonomi: İçsel motivasyon, bireylerin kendi öğrenme süreçlerini yönetmelerine olanak tanır. Öğrenciler, kendi hedeflerine karar verir, süreçleri kendileri düzenler ve kendi başarılarını tatmin duygusu olarak hissederler.
4. Kişisel Büyüme ve Gelişim: İçsel motivasyona dayalı aktiviteler, kişisel gelişim ve kendini gerçekleştirme ile doğrudan ilişkilidir. Bireyler, dışsal ödüller veya takdir beklemeden, kendi becerilerini geliştirmek için çaba sarf ederler.

İçsel Motivasyonu Etkileyen Faktörler:

1. Özerklik (Otonomi): İnsanlar, bir etkinliği kendi istekleriyle ve kendi kararları doğrultusunda yaptıklarında daha fazla içsel motivasyona sahip olurlar. Özellikle öğrenme ortamlarında öğrencilere karar verme özgürlüğü sağlandığında, içsel motivasyon artar.
2. Başarı ve Yeterlik Duygusu: Bireyler, bir görevde başarılı olduklarında, bu başarı içsel motivasyonlarını artırabilir. Zorlukların üstesinden gelmek, kendine güveni artırır ve daha fazla çaba gösterme isteği yaratır.
3. İlgi ve Zevk: Bir etkinlik, bireyin ilgisini ve merakını cezbettiğinde, kişi bu etkinliği içsel olarak motive bir şekilde yapar. Öğrencilerin ilgisini çeken konularda öğrenmeleri, onların içsel motivasyonlarını artırır.
4. Duygusal Destek ve İyi İlişkiler: Bir öğretmenin ya da rehberin öğrenciyi desteklemesi, anlamlı geri bildirimler sağlaması ve güven verici bir ortam oluşturması, öğrencilerin içsel motivasyonlarını artırabilir.
5. Dışsal Motivasyon ve İçsel Motivasyonun Etkileşimi: Dışsal ödüller, bazen içsel motivasyonu olumsuz etkileyebilir. Örneğin, bir öğrenciyi ödüllerle motive etmeye çalışmak, onun içsel motivasyonunu zayıflatabilir.

İçsel Motivasyonun Eğitimdeki Yeri:

1. Öğrenmeye İlgi ve Katılım: İçsel motivasyon, öğrencilerin öğrenmeye karşı daha istekli olmalarını sağlar. İçsel olarak motive olmuş bir öğrenci, zor görevlerle karşılaştığında bile çaba harcama eğilimindedir, çünkü öğrenme sürecinden keyif alır.
2. Kendine Güven ve Öz-Düzenleme: İçsel motivasyon, öğrencilerin kendilerine güven duygusunu güçlendirir ve onların öğrenme süreçlerini öz-düzenleme becerilerini geliştirmelerini sağlar. İçsel motivasyonlu öğrenciler, daha bağımsız çalışabilirler.
3. Öğrenme Sürecinde Derinlemesine Anlama: İçsel motivasyon, öğrencilerin öğrenme süreçlerine daha derinlemesine ve anlamlı bir şekilde katılmalarını sağlar. Bu, öğrenmenin daha kalıcı ve anlamlı olmasına yol açar.

İçsel Motivasyonun Olumsuz Yönleri:

• Hedefsizlik: Bazı bireyler içsel motivasyonla harekete geçseler de, eğer süreç iyi bir şekilde yönlendirilmezse öğrenme hedeflerinden sapabilirler.
• Dışsal İhtiyaçlar: Bazen içsel motivasyon, dışsal ödüllerle çatışabilir. Örneğin, dışsal ödüller veya takdir, içsel motivasyonla ters düşebilir ve öğrencinin dışsal ödülleri kazanmaya odaklanmasına yol açabilir.
• İçsel Motivasyonun Olumlu Yönleri, bireylerin öğrenme, çalışma ve genel olarak yaşamlarına yönelik tutumlarını derinlemesine etkileyen önemli faktörlerdir. İçsel motivasyon, bireylerin bir aktiviteyi, sadece dışsal ödüller veya baskılar yerine, kişisel ilgi, zevk ve tatmin duygusu ile yapmalarını sağlar. Bu tür bir motivasyonun olumlu etkileri, kişisel ve toplumsal gelişimi destekler. İşte içsel motivasyonun olumlu yönlerinden bazıları:

·         1. Uzun Süreli ve Kalıcı Öğrenme

• İçsel motivasyonla yapılan öğrenme, genellikle daha kalıcıdır. İnsanlar, bir şeyleri yalnızca ödüller için değil, kendi ilgileri ve zevkleri doğrultusunda öğrenmeye eğilimlidirler. Bu tür öğrenme, yalnızca kısa vadeli değil, uzun vadeli bilgi hatırlama ve beceri geliştirmeye yol açar.

·         2. Artan Çaba ve Kararlılık

• İçsel olarak motive olmuş bireyler, zorluklarla karşılaştıklarında bile daha fazla çaba harcarlar. Çünkü öğrenme ya da iş yapma sürecinden keyif alırlar ve bu durum onları daha dirençli kılar. Başarıya ulaşma yolunda karşılaştıkları engelleri aşma konusunda daha kararlı olurlar.

·         3. Yüksek Düzeyde Bağımsızlık

• İçsel motivasyona sahip bireyler, daha bağımsızdırlar. Öğrenme veya çalışma süreçlerinde dışsal müdahaleye ihtiyaç duymazlar; kendi hedeflerini belirler, bu hedeflere ulaşmak için gereken adımları atarlar ve süreç üzerinde kontrol sahibi olurlar. Bu, otonomi duygusunu güçlendirir ve bireyleri kendi kendilerine yeten kişiler haline getirir.

·         4. Yaratıcılık ve Yenilikçilik

• İçsel motivasyon, insanların yeni fikirler üretme ve yaratıcı çözümler geliştirme konusunda daha açık olmalarını sağlar. Bir etkinlikten zevk almak, genellikle daha yaratıcı düşünmeyi ve alışılmışın dışına çıkmayı teşvik eder. Bu da yeni, etkili ve yenilikçi çözümler üretilmesine olanak tanır.

·         5. Kişisel Memnuniyet ve Tatmin

• İçsel motivasyon, bireylere başarı duygusunu ve kişisel tatmini sağlar. İnsanlar, başarılarını sadece dışsal ödüller üzerinden değil, yaptığı işin kendisinden tatmin olarak deneyimlerler. Bu, bireylerin kendilerine olan güvenlerini artırır ve genel psikolojik iyilik hallerini destekler.

·         6. Daha Az Stres ve Kaygı

• İçsel motivasyon, bireylerin dışsal baskılardan daha az etkilenmesini sağlar. Dışsal ödüller veya cezalarla motive olmak, genellikle stres ve kaygıyı artırabilir. Oysa içsel motivasyon, daha doğal ve sakin bir öğrenme ya da çalışma süreci sağlar. Çünkü bireyler, sürecin kendisinden keyif alırlar ve başarıya ulaşma konusunda daha az endişe duyarlar.

·         7. Öğrenmeye İlgili Sürekli Arzu

• İçsel motivasyona sahip bireyler, öğrenme sürecine karşı sürekli bir ilgi ve heves duyarlar. Dışsal ödüller ve ödüllerin olmaması durumunda dahi, insanlar meraklarını ve keşfetme arzusunu sürdürürler. Bu durum, yaşam boyu öğrenme alışkanlıklarını pekiştirir.

·         8. Daha Yüksek Performans

• İçsel motivasyon, genellikle daha yüksek performansa yol açar. Bireyler, bir şeyleri sadece kendi zevkleri ve ilgi alanları doğrultusunda yaptıklarında, bu aktiviteye olan bağlılıkları artar. Bu bağlılık, daha fazla çaba harcamayı, odaklanmayı ve verimli olmayı teşvik eder.

·         9. Öz-Düzenleme ve Kişisel Gelişim

• İçsel motivasyon, bireylerin kendi öğrenme süreçlerini ve çalışma stillerini düzenlemelerine yardımcı olur. Özellikle öğrenme süreçlerinde, içsel olarak motive olmuş bireyler, kendi hızlarında öğrenir, hedefler koyar ve öğrenme süreçlerini öz-düzenler. Bu da kişisel gelişimlerini destekler.

·         10. Daha İyi Problem Çözme Becerileri

• İçsel motivasyona sahip bireyler, zorluklarla karşılaştıklarında daha etkili çözüm yolları üretme eğilimindedirler. Çünkü problemleri çözme süreci, onların ilgisini çeker ve içsel tatmin sağlar. Bu süreç, onları daha esnek ve yaratıcı kılar.

İçsel Motivasyonu Artırma Yöntemleri:

1. Kişisel Hedefler Belirleme: Öğrencilerin, kendilerine ait anlamlı hedefler koymalarını sağlamak, içsel motivasyonlarını artırabilir.
2. İlgi Çekici ve Zorlu Görevler: Öğrenciler, ilgilerini çeken ve onları zorlayacak seviyede görevler verildiğinde daha motive olurlar.
3. Pozitif Geri Bildirim: Öğrenciler, başarılarını takdir eden ve onları cesaretlendiren geri bildirimler aldığında içsel motivasyonları güçlenir.
4. Özerklik Sağlama: Öğrencilerin, öğrenme süreçlerinde seçim yapmalarına ve kendilerini yönlendirmelerine izin vermek, içsel motivasyonlarını artırabilir.

İçsel motivasyon, uzun vadeli başarı ve öğrenme kalıcılığı için oldukça önemlidir. İnsanlar, sadece dışsal ödüller için değil, aynı zamanda öğrenme ve kişisel gelişim sürecinin kendisinden tatmin ve zevk alarak daha etkili bir şekilde öğrenirler.