Blog
NOT ODAKLILIK YERİNE ÖĞRENME ODAKLILIK
Geleneksel eğitim sistemlerinde uzun yıllar boyunca başarı, öğrencinin aldığı notlarla ölçülmüştür. Bu durum, öğrencilerin akademik süreçlerdeki temel motivasyonlarını notlara odaklamalarına yol açmıştır. Ancak 21. yüzyılın değişen ihtiyaçları, bu yaklaşımın yetersiz kaldığını açıkça ortaya koymaktadır. Artık bilgiye erişim kolaylaştığı gibi, yaşam boyu öğrenme ve eleştirel düşünme gibi becerilerin önemi artmıştır. Bu bağlamda, “not odaklılık” anlayışının yerini “öğrenme odaklılık”a bırakması gerektiği yönünde güçlü bir eğilim söz konusudur. Bu yazıda, not odaklılık ve öğrenme odaklılık kavramları detaylı şekilde ele alınacak, aralarındaki farklar açıklanacak ve neden öğrenme odaklı bir yaklaşımın tercih edilmesi gerektiği tartışılacaktır.
Not Odaklılık: Yüzeysel Başarı Arayışı
Not odaklılık, öğrencilerin esas hedeflerinin yüksek puan almak olduğu bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımda öğrenme süreci çoğu zaman araçsal bir işlev görür. Öğrenciler, anlamaktan çok ezberlemeye ve sınavı geçmeye odaklanırlar. Bu durumun başlıca özellikleri şunlardır:
- Kısa vadeli hedefler: Öğrenciler, sadece yaklaşan sınava çalışır; bilgi kalıcılığı genellikle düşüktür.
- Hata korkusu: Yanlış yapmaktan çekinme, öğrencinin risk almaktan ve farklı düşünme yolları denemekten kaçınmasına neden olur.
- Rekabetçi ortam: Başarı yalnızca notlarla tanımlandığında, öğrenciler arasında sağlıksız bir rekabet ortamı doğabilir.
- Motivasyon kaybı: Öğrenciler, anlamlı bir öğrenme deneyimi yaşamadıklarında öğrenmeye olan içsel motivasyonlarını kaybedebilirler.
Bu anlayış, öğrencileri bireysel gelişim, iş birliği, yaratıcı düşünme ve problem çözme gibi hayati becerilerden uzaklaştırabilir.
Öğrenme Odaklılık: Derinlemesine Anlam ve Gelişim
Öğrenme odaklılık, öğrencinin bilgi edinme sürecine, anlama ve gelişmeye öncelik verdiği bir yaklaşımı ifade eder. Bu anlayışta öğrenciler, sadece “ne bildikleriyle” değil, “nasıl düşündükleriyle” ve “nasıl öğrendikleriyle” de değerlendirilir. Bu yaklaşımın temel özellikleri şunlardır:
- Anlamaya yönelik öğrenme: Öğrenci, bilgiyi sadece almakla kalmaz; sorgular, bağlantı kurar ve eleştirel biçimde değerlendirir.
- Gelişim odaklılık (growth mindset): Öğrenmenin bir süreç olduğu, hataların bu sürecin doğal bir parçası olduğu kabul edilir.
- Öz düzenleme: Öğrenciler kendi öğrenme süreçlerini planlayabilir, izleyebilir ve değerlendirebilir hale gelir.
- İçsel motivasyon: Öğrenme bir zorunluluk değil, merakla yönlendirilen bir süreç olarak yaşanır.
Bu anlayış, öğrencilerin sadece akademik değil; duygusal, sosyal ve bilişsel olarak da gelişmelerine olanak tanır.
Karşılaştırmalı Değerlendirme
| Özellik | Not Odaklılık | Öğrenme Odaklılık |
| Temel Amaç | Yüksek not almak | Bilgiyi anlamak ve gelişmek |
| Öğrenme Yaklaşımı | Ezbere dayalı | Anlamaya ve ilişkilendirmeye dayalı |
| Değerlendirme Kriteri | Sınav başarısı | Süreç, gelişim ve çok yönlü ölçütler |
| Motivasyon Türü | Dışsal (ödül, ceza) | İçsel (merak, ilgi) |
| Hata Karşısındaki Tutum | Korku ve kaçınma | Öğrenme fırsatı olarak görme |
| Öğrenci Rolü | Pasif bilgi alıcı | Aktif öğrenen ve sorgulayıcı birey |
Eğitimde Uygulama Önerileri
Öğrenme odaklılığı eğitim sistemine yerleştirmek için aşağıdaki stratejiler uygulanabilir:
- Alternatif değerlendirme yöntemleri: Portfolyo, performans görevi, öz değerlendirme gibi yöntemlerle öğrencinin gelişimi çok boyutlu olarak değerlendirilebilir.
- Geri bildirim kültürü: Sadece doğru-yanlış yerine, neden yanlış yapıldığını ve nasıl geliştirilebileceğini gösteren geri bildirimler sunulmalıdır.
- Hata yapma hakkı: Sınıf ortamında hata yapmanın doğal olduğu bir iklim oluşturulmalı, öğrencilerin risk almasına teşvik edilmelidir.
- İlgiye dayalı öğrenme: Müfredat esnek hale getirilmeli, öğrencilerin ilgi alanlarına yönelik projeler yapılmalıdır.
- Öğretmen eğitimi: Öğretmenlerin, öğrenme odaklı yaklaşım konusunda hizmet içi eğitimlerle desteklenmesi kritik önemdedir.
Eğitim sistemlerinin amacı yalnızca bireyleri bilgiyle donatmak değil, aynı zamanda onları yaşam boyu öğrenen, sorgulayan ve çözüm üreten bireyler haline getirmektir. Bu amaç doğrultusunda, “not odaklılık”tan “öğrenme odaklılık”a geçiş elzemdir. Öğrenme odaklı bir yaklaşım, bireyin sadece sınavlarda değil, yaşamın her alanında başarılı ve doyumlu bir birey olmasının anahtarıdır. Geleceği şekillendirecek bireyler, sınav sorularını ezberleyenler değil; soruları sorgulayan, öğrenmeye açık, yaratıcı düşünen bireyler olacaktır.
Not Odaklılık:
- Öğrencinin amacı yüksek not almak olur.
- Hatalardan kaçınma eğilimi artar.
- Ezber ön planda olabilir.
- Öğrenme süreci ikinci planda kalabilir.
- Sınav başarısı, öğrenmenin göstergesi gibi değerlendirilir.
Öğrenme Odaklılık:
- Amaç, konuyu anlamak ve yetkinlik kazanmaktır.
- Hatalar, öğrenme fırsatı olarak görülür.
- Derinlemesine kavrama ve eleştirel düşünme teşvik edilir.
- Süreç odaklı bir yaklaşım benimsenir.
- Gelişim ve merak duygusu desteklenir.