ÖVGÜNÜN BAŞARIYA ETKİSİ

Övgü, bir kişiyi, davranışı, eseri ya da durumu takdir etme, beğenme ve iyi yönlerini dile getirme eylemidir. Türkçede “methetmek”, “yüceltmek” ya da “takdir etmek” anlamına gelir. Övgü, sözlü ya da yazılı olarak ifade edilebilir ve genellikle motive edici, moral verici bir etkisi vardır.

Örneklerle açıklarsak:

• Bir kişiye yönelik övgü: “Bu projeyi harika bir şekilde yönettin, tebrikler!”
• Sanatsal övgü: “Şiirin duygulara çok güzel dokunuyor.”
• Çocuklara yönelik övgü: “Oyuncağını arkadaşınla paylaştığın için çok mutlu oldum.”

Övgü, yerinde ve samimi olduğunda pozitif ilişkiler kurmaya ve geliştirmeye yardımcı olur. Ancak abartılı ya da yapmacık olursa etkisini yitirebilir.

Övgü, bireylerin başarı motivasyonunu artıran en etkili psikolojik araçlardan biridir. Özellikle doğru zamanda ve içten bir şekilde yapıldığında, hem çocuklarda hem yetişkinlerde öğrenme, gelişim ve performans üzerinde olumlu etkiler yaratır.

Övgünün Başarıya Etkileri:

1. Motivasyonu Artırır:
   Takdir edilen birey, yaptığı işin değerli olduğunu hisseder ve bu da onu daha fazlasını yapmaya teşvik eder.
2. Özgüveni Güçlendirir:
   Özellikle gelişim aşamasındaki çocuklar ve gençler için övgü, “Ben yapabiliyorum” duygusunu pekiştirir. Bu da onları yeni şeyler denemeye cesaretlendirir.
3. Pozitif Pekiştirme Sağlar:
   Davranış bilimlerine göre, olumlu bir davranış övgüyle ödüllendirilirse, o davranışın tekrarlanma olasılığı artar. Yani başarı tekrar eder.
4. Öğrenmeyi Teşvik Eder:
   Öğrenciler, çabaları fark edildiğinde derse daha çok ilgi gösterir ve öğrenmeye daha açık hale gelirler.
5. İlişkileri Güçlendirir:
   Övgü, özellikle iş ortamlarında veya okulda bireyler arası güveni artırır. Desteklendiğini hisseden kişiler daha işbirlikçi olur.

Ancak dikkat edilmesi gerekenler:

• Gerçekçi ve samimi olmalı. Aşırı ya da yapmacık övgü, inandırıcılığını yitirir.
• Sürece değil sadece sonuca odaklı övgü, uzun vadede gelişimi engelleyebilir. Örneğin “Çok zekisin” yerine “Bu sorunu çözme şeklin çok etkileyiciydi” gibi süreç odaklı övgü daha etkilidir.

Övgü, öğrencilerin gelişiminde kritik bir role sahiptir çünkü hem akademik başarıyı hem de duygusal-sosyal gelişimi doğrudan etkiler. Ancak övgünün nasıl ve ne zaman yapıldığı, etkisinin olumlu veya olumsuz olmasını belirler.

Övgünün Öğrenci Gelişimine Katkıları:

1. Özgüvenin Artmasına Yardımcı Olur

Öğrenci yaptığı bir işin takdir edildiğini gördüğünde, kendine olan güveni artar. Bu da onun daha istekli öğrenmesini sağlar.

2. Motivasyonu Destekler

Olumlu geribildirim alan öğrenciler daha çok çabalar. “Demek ki yapabiliyorum” düşüncesi öğrenciyi öğrenmeye devam etmeye teşvik eder.

3. İçsel Disiplini ve Sorumluluğu Geliştirir

Süreç odaklı ve anlamlı övgüler, öğrencinin sadece “ödül almak için” değil, gerçekten başarmak için çabalamasını sağlar.

4. Pozitif Davranışları Pekiştirir

Doğru davranış ya da tutumlar övüldüğünde, öğrenciler o davranışları tekrarlar. Bu, sınıf yönetimini ve öğrenci davranışlarını olumlu yönde etkiler.

5. Hata Yapma Korkusunu Azaltır

Sadece sonuç değil, çaba ve süreç övüldüğünde öğrenciler hata yapmaktan korkmaz, denemeye cesaret eder.

 Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Genelleme içeren övgüler (“Harikasın”, “Mükemmelsin”) zamanla etkisini yitirebilir.
  Daha etkili olan: “Bugün derse çok dikkatli katıldın, bu beni çok mutlu etti.”
• Sadece başarıya değil, çabaya da övgü verilmelidir.
  Böylece öğrenciler “sabit yetenek” yerine “gelişebilir beceri” inancına sahip olurlar (bu da Carol Dweck’in gelişim odaklı zihin yapısı teorisine dayanır).
• Sürekli ve abartılı övgü, öğrencinin dış motivasyona bağımlı olmasına neden olabilir. Bu da içsel motivasyonu zayıflatır.

Övgü; yerinde, samimi ve sürece odaklı olduğunda öğrencinin akademik, duygusal ve sosyal gelişimine güçlü bir katkı sağlar. Ancak dozunda ve bilinçli kullanılması gerekir.

Övgü, öğrencilere birçok açıdan katkı sağlar; sadece akademik değil, psikolojik ve sosyal gelişimlerinde de önemli rol oynar. İşte öğrenciye sağladığı temel katkılar:

 1. Özgüveni Artırır

Övgü alan öğrenci, yaptığı işin değerli olduğunu hisseder ve kendine olan inancı güçlenir. Bu da risk almaya, soru sormaya ve katılım göstermeye cesaret verir.

2. İçsel Motivasyonu Destekler

Özellikle çaba ve süreç odaklı övgü (“Bu problemi çözmek için ne kadar uğraştığını gördüm”) öğrencinin kendi isteğiyle öğrenmeye devam etmesini sağlar.

3. Akademik Başarıyı Teşvik Eder

Yapıcı övgü, öğrencinin derslere olan ilgisini ve performansını artırabilir. Olumlu geri bildirim, öğrencinin dersle daha fazla bağ kurmasına neden olur.

4. Olumlu Davranışları Pekiştirir

Disiplinli çalışma, sorumluluk alma, iş birliği yapma gibi olumlu davranışlar övgüyle desteklendiğinde alışkanlığa dönüşür.

 5. Sosyal Becerileri Geliştirir

Başkaları tarafından takdir edilen öğrenci, iletişim kurma ve iş birliği yapma konusunda daha istekli olur. Bu da sosyal gelişime katkı sağlar.

 6. Duygusal Dayanıklılığı Güçlendirir

Sadece başarı değil, çaba ve sabır da övüldüğünde, öğrenci zorluklar karşısında pes etmez. “Elinden gelenin en iyisini yapman önemli” mesajı, stresle başa çıkmasını kolaylaştırır.

 7. Öğrenme Sürecine Katılımı Artırır

Kendini değerli hisseden öğrenci sınıf içinde daha aktif olur; derse katılır, soru sorar ve fikirlerini paylaşır.

 Kısacası:

Doğru yapılan övgü, öğrencinin sadece bugünkü başarısını değil, gelecekteki öğrenme alışkanlıklarını ve kişilik gelişimini de olumlu yönde etkiler.

Doğru övgü, öğrenci gelişimini destekleyen, samimi ve yapıcı geri bildirimdir. Övgü sadece güzel söz söylemek değil, öğrencinin davranışını fark etmek ve onu anlamlı biçimde takdir etmektir.

 Doğru Övgü Nasıl Olmalıdır?

1. Samimi ve Gerçek Olmalı

• Öğrenci abartılı ya da yapay övgüyü hisseder. Samimi olmayan övgü, güven kaybına yol açar.
•  “Bugün derse katılımın beni gerçekten etkiledi.”

2. Spesifik Olmalı (Genel değil, ayrıntıya odaklı)

• “Aferin” ya da “Çok iyisin” gibi genel ifadeler yerine, öğrencinin hangi davranışının övüldüğü belirtilmeli.
•  “Problemi çözerken farklı bir yöntem denemeni çok beğendim.”

3. Sürece ve Çabaya Odaklanmalı

• Sadece sonuç değil, çaba, sabır, gelişim gibi süreç unsurları da takdir edilmeli.
•  “Yanlış cevap versen de denemeye devam etmen çok değerliydi.”

4. Kıyas İçermemeli

• Başkalarıyla kıyaslanan övgü (“Sınıfın en iyisisin”) öğrencide baskı ve rekabet hissi yaratabilir.
•  “Kendine göre büyük bir gelişme gösterdin.”

5. Gelişim Odaklı Olmalı

• Zekâya değil, gelişime odaklı övgü uzun vadede daha etkilidir.
•  “Sen çok zekisin.”
   “Bu konuyu anlamak için gösterdiğin sabır çok etkileyici.”

6. Öğrenciyi Sorumlu ve Katılımcı Hissettirmeli

• Övgü, öğrencinin kendi öğrenme sürecinde aktif olduğunu hissettirmelidir.
•  “Bu fikri kendin geliştirmen harika. Kendi çözümlerini üretmen çok önemli.”

🔹 Gerçek
🔹 Spesifik
🔹 Süreç ve çaba odaklı
🔹 Kıyas içermeyen

🔹 Gelişime açık
🔹 Cesaret verici olmalıdır.